Szanowni Czytelnicy już 15 lat temu na łamach kwartalnika „Nadwisłocze” nr 3(8) z 2005 r. publikowaliśmy dokumenty z zasobów IPN odnoszące się do tzw. strajków lipcowych w Mielcu. Ponieważ w ciągu ostatnich lat historia robotniczych protestów w Mielcu i nie tylko była bardzo mało przypominana i badana przez historyków, zwłaszcza lokalnych, przypominamy te dokumenty. Tym razem przedrukowujemy w całości dokument Służby Bezpieczeństwa PRL z 2 lipca 1980 r., a więc z drugiego dnia strajku w Mielcu, który był pierwszym protestem robotniczym w Polsce. Kopia dokumentu w zasobach IPN figuruje pod numerem DIAZO 16770/2-4 sygn. A IPN Rz 0041/2231, numery kart 124-128 i jest uwiarygodniona pieczęciami IPN 10 czerwca 2005 r. Treść dokumentu pozostawiamy bez komentarza.
dr Włodzimierz Gąsiewski
redaktor naczelny kwartalnika „Nadwisłocze”
Rzeszów, dnia 02.07.1980
TAJNE
Kgz. Nr 1
PLAN WYKONAWCZY
czynności i przedsięwzięć operacyjnych do sprawy operacyjnego sprawdzenia krypt. „LATO” nr rej. 15419
OPIS SYTUACJI OPERACYJNEJ:
W dniu 1.07.1980 r. o godz. 11.00 od tw ps „KRZEMIEŃ” uzyskano informację o zaistnieniu o godzinie 7.00 w WSK „PZL-Mielec” przerwy w pracy na wydziałach produkcyjnych Zakładu Aparatury Wtryskowej AW-34, 35 i 36 obejmującej swoim zasięgiem ok. 250-300 osób i wydziale W-30 Zakładu Lotniczego, zatrudniającym ok. 300 robotników. Informację powyższą tw ps „KRZEMIEŃ” przekazał poprzez Sekcję Paszportów znajdującą się w Mielcu, nie mogąc otrzymać połączenia telefonicznego z pracownikiem go obsługującym. Jak poinformował tw ok. godz. 8.00 tego samego dnia przerwa w pracy wystąpiła w Zakładzie Pomocy Fabrykacyjnych, w której udział brało ok. 700 osób z wydziałów F-03,06. W czasie przerwy śniadaniowej do biorących udział w konflikcie przyłączył się dział narzędziowy Zakładu Aparatury ATO, zatrudniający około 30 pracowników.
Około godziny 8.30 przedstawiciele KZ PZPR i Dyrekcja Przedsiębiorstwa zorganizowali spotkania z załogami wymienionych wydziałów. Spotkania te nie spowodowały zaniechania przerwy w pracy w Zakładzie Aparatury Wtryskowej, natomiast przyczyniły się do podjęcia około godziny 10.30 pracy przez Załogę Zakładu Pomocy Fabrykacyjnych i o godzinie 12.15 przez wydział W-30. Załoga I zmiany znajdująca się w stanie konfliktu o godzinie 15.00 opuściła teren przedsiębiorstwa. Pracy na II zmianie nie podjęły w godzinach 15.00-22.00 załogi W-34, 35 i 36, w godzinach 15.00-16.00 F-03,06 oraz od 15.00 do 17.30 W-30, 31 i 43, czyli w sumie około 1200 pracowników.
KIERUNKI DZIAŁAŃ OPERACYJNYCH:
1. Zaktywizowanie pracy z osobowymi źródłami informacji pozostającymi na stanie Wydziału III „A” oraz współdziałanie z innymi jednostkami celem wszechstronnego rozpoznawania sytuacji wśród Załogi Przedsiębiorstwa, ujawnienia przyczyn i źródeł konfliktu oraz ustalenia zamierzeń na przyszłość.
2. Bieżące ujawnienie inspiratorów przerw w pracy i elementu wichrzycielskiego na poszczególnych wydziałach oraz rozpoznanie metod ich postępowania i sposobu działania.
3. Podejmowanie, drogą operacyjną działań neutralizujących załogę znajdującą się w konflikcie celem zaniechania szkodliwych akcji i ograniczenia zasięgu konfliktu.
4. Bieżące informowanie wojewódzkiej i zakładowej instancji partyjnej oraz informowanie i inspirowanie administracji Przedsiębiorstwa lub innych instancji do podejmowania przedsięwzięć likwidujących przyczyny konfliktu.
5. Uniemożliwianie elementom antysocjalistycznym dotarcia do załogi Przedsiębiorstwa.
6. Uniemożliwianie, przy wykorzystaniu możliwości operacyjnych we współdziałaniu z administracją zakładu, przekazywania przez członków załogi informacji o konflikcie na zewnątrz.
CZYNNOŚCI OPERACYJNE:
1. Uaktualnienie danych dotyczących faktycznego stanu zatrudnienia WSK „PZL-Mielec”.
2. Uaktualnienie danych o strukturze organizacyjnej WSK i obsadzie kierowniczej w poszczególnych komórkach przedsiębiorstwa.
3. Dokonanie ustaleń co do stanu zatrudnienia na I, II i III zmianie roboczej na poszczególnych wydziałach.
4. Rozpoznanie szczegółowych zasad nowego systemu prac, przewidzianego do wprowadzenia w WSK „PZL-Mielec”.
5. Zabezpieczenie dopływu informacji z Wydziału Paszportów o staraniach pracowników Przedsiębiorstwa o wyjazd do krajów kk.
6. Sprawdzenia w ewidencji operacyjnej Wydziału, a także ewidencji KMMO w Mielcu osób będących w przeszłości inspiratorami przerw w pracy oraz stanowiących element wichrzycielski.
7. Zainspirować zakładową organizację ORMO do wzmożenia zabezpieczenia punktów newralgicznych obiektu typu drukarnia, radiowęzeł, syrena alarmowa itp.
8. Zainspirować Straż Przemysłową i Dział Wojskowy przedsiębiorstwa do ograniczenia udzielania zezwoleń na wejścia do obiektu przez osoby z zewnątrz i wzmożenia zabezpieczenia fizycznego obiektu.
PRZEDSIĘWZIĘCIA OPERACYJNE:
I faza przedsięwzięć:
Powołanie grupy operacyjnej w składzie: kierownik grupy Naczelnik Wydziału III „A” mjr mgr St. Śledziona oraz por. A. Czerwiński, kpt. T. Tkacz, ppor. W. Kaleta, ppor. J. Rejment, st. szer. M. Wójtowicz, celem:
1. Wzmożenia pracy operacyjnej na obiekcie;
a) Odbywanie spotkań ze wszystkimi osobowymi źródłami informacji kategorii tw i ko pozostającymi na stanie Sekcji VI oraz Naczelnika Wydziału III „A”.
b) Odbywanie rozmów operacyjnych z kierownictwem poszczególnych wydziałów Przedsiębiorstwa dla uzyskania informacji o przyczynach zaistniałego konfliktu, rozpoznania inspiratorów i wichrzycieli, rozpoznanie aktualnych nastrojów społecznych załogi.
2. Zabezpieczenia bieżącego dopływu informacji o rozwoju sytuacji w Przedsiębiorstwie i zamierzeniach załogi na przyszłość.
3. Bieżącego informowania wojewódzkiej i zakładowej instancji partyjnej oraz Dyrekcji Przedsiębiorstwa o rozwoju sytuacji konfliktowej i inspirowania do podejmowania określonych działań mających na celu eliminowanie przyczyn konfliktu.
4. Kontroli zabezpieczenia newralgicznych punktów Przedsiębiorstwa takich jak np. poligrafia, radiowęzeł oraz przeprowadzenia rozmów z osobami odpowiedzialnymi za ich prawidłowe funkcjonowanie.
5. Zaktywizowanie pracy na wykorzystywanych obiektach „PT” i zainstalowania nowych obiektów w komórkach dyspozytora Przedsiębiorstwa i na wydziałach produkcyjnych, na których konflikt przebiega z największą intensywnością.
6. Przekazania dla Wydziału „W” zadań wzmożenia perlustracji korespondencji wchodzącej i wychodzącej z terenu miasta Mielca.
7. Zabezpieczenia operacyjnego oraz kontroli przez Wydział „B” figurantów ps. „Sylwek” i „Szkot”.
8. Nawiązania współdziałania z KMMO w Mielcu dla udzielenia pomocy poprzez RD w zakresie kontroli dróg dojazdowych do Mielca, przygotowania grupy funkcjonariuszy do interwencji i udzielania pomocy operacyjnej w rozpoznawaniu nastrojów załogi.
9. Zorganizowania współdziałania w Wydziałem II tut. Komendy z oddziałem WSW w zakresie udzielania pomocy w operacyjnym rozpoznawaniu sytuacji konfliktowej.
Wymienione przedsięwzięcia zrealizują członkowie grupy operacyjnej do dnia 10.07.1980 r.
II faza przedsięwzięć:
1. Poprzez osobowe źródła informacji będące na stanie Sekcji VI Wydziału III „A” kontynuowanie intensywnego rozpoznawania nastrojów społecznych załogi, jej zamiarów na przyszłość, ujawnienie inspiratorów konfliktu i elementu wichrzycielskiego.
2. Organizowanie nowych źródeł informacji kategorii tw i ko we wszystkich komórkach organizacyjnych Przedsiębiorstwa, których załogi uczestniczyły w konflikcie, w celu rozpoznania przyczyn i okoliczności zaistnienia przerw w pracy, czasu ich trwania, zapewnienie bieżącego dopływu informacji o sytuacji wśród załogi i rozpoznawania osób wykazujących negatywną postawę w czasie trwania konfliktu.
3. W oparciu o informacje uzyskane od dotychczasowych i nowo pozyskanych źródeł informacji na bieżąco informować instancje partyjne o aktualnej sytuacji wśród załogi Przedsiębiorstwa i jej zamierzeniach.
4. Inspiratorów konfliktu i wichrzycieli w poszczególnych komórkach organizacyjnych poddać aktywnemu przepracowaniu operacyjnemu i podjąć działania neutralizujące ich postawy poprzez prowadzenie rozmów profilaktyczno-ostrzegawczych lub działań mających na celu skompromitowanie wymienionych osób w ich środowisku.
5. Kontynuowanie działań operacyjnych uniemożliwiających dotarcie do załogi WSK elementów antysocjalistycznych i rozpoznanie, w ramach osobnej sprawy operacyjnej, powiązań rodzin P, K, R, zamieszkałych w Mielcu z przedstawicielami grup antysocjalistycznych z Warszawy, Krakowa i innych miast.
6. Poprzez osobowe źródła informacji poddać bieżącej kontroli działania administracji Przedsiębiorstwa w zakresie realizacji postulatów przedstawionych przez załogę oraz bieżąco rozpoznawać opinię załogi przedsiębiorstwa na ten temat.
7. Wykorzystując osobowe źródła informacji oraz technikę operacyjną prowadzić dalsze rozpoznawanie przyczyn, które spowodowały przerwy w pracy w poszczególnych komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa.
8. Opracować zbiorczą informację dla potrzeb kierownictwa KW PZPR w Rzeszowie na temat źródeł, przyczyn, przebiegu, inspiratorów i wniosków wypływających z sytuacji konfliktowej zaistniałej w WSK „PZL-Mielec”.
Zrealizuje do dnia 31.07.1980 r. ppor. W. Kaleta, któremu pomocy udzielą pozostali członkowie grupy operacyjnej.
W zależności od rozwoju sytuacji operacyjnej niniejszy plan będzie aktualizowany na bieżąco.
Opracował:
st. szer. M. Wójtowicz
Wykonano 3 egz.:
1. – sprawa operacyjna
2. – sprawa obiektowa
3. – kierownik sekcji.
oprac.: MW/AD
Przeczytaj także:
http://promocja.mielec.pl/jan-szymanski-jak-obalilem-socjalizm/
