14 listopada 2019 r. w Muzeum Historii Fotografii „Jadernówka” w Mielcu, odbył się wernisaż nowej wystawy dokumentalnej „Sztetl Mielec”. Wystawa zorganizowana została w ramach projektu „Shalom Mielec”, przygotowanego przez Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu i Stowarzyszenie Jarte w Mielcu. Ekspozycja prezentuje społeczność żydowską w Mielcu od końca wieku XIX do czasu II wojny światowej. Niezwykle bogaty ale i poruszający materiał ikonograficzny został wzbogacony przedmiotami codziennego użytku, dokumentami i drewnianymi modelami synagog w Mielcu i Rzochowie.
Ekspozycję otwierali wspólnie: Joanna Kruszyńska – dyrektor Samorządowego Centrum Kultury w Mielcu, Szymon Burek ze Stowarzyszenia Jarte oraz Janusz Halisz – kustosz Muzeum. Na wystawie obecny był także Scott Genzer z USA, potomek Żydów mieleckich oraz m.in. Stanisław Wanatowicz, który użyczył na wystawę wiele zdjęć i eksponatów ze swojej prywatnej kolekcji.
Zarówno z wypowiedzi osób otwierających wystawę, jak i z przebiegu projektu „Shalom Mielec” wynika, że zwiększa się zainteresowanie tematyką żydowską w Mielcu. Trwa wiele działań przybliżających historię mieleckich Żydów współczesnej społeczności Mielca. Prowadzone są dalsze prace, chociażby wspólnie z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie dokumentujące pozostałości cmentarza żydowskiego w Mielcu.
Jednak, mimo iż na obecnej wystawie pokazano rekordowo dużo, ok. 200 zdjęć i kilkadziesiąt eksponatów, dokumentów itp., to jednak nasuwa się nieodparte pytanie: czy tylko tyle zostało po 5.500 Izraelitach, blisko połowie mieszkańców Mielca z 1939 r.? Być może w muzealnych magazynach i domowych archiwach coś jeszcze zostało, ale gdyby nawet po każdym mieleckim Żydzie z początku okupacji niemieckiej, pozostał choćby jeden eksponat, jedno zdjęcie, to byłoby ich kilka, albo kilkanaście tysięcy. Zostały więc tylko okruchy jak z pokruszonej szabatowej macy. Niemcy chcieli wymazać całkowicie pamięć o Żydach, nie tylko w Polsce, ale w całej okupowanej przez nich Europie. Świadczą o tym chociażby zaprezentowane zdjęcia tysięcy mieleckich Żydów prowadzonych na śmierć w marcu 1942 r., ale właśnie te materialne, a zwłaszcza niematerialne okruchy sprawiły, że zbrodniczy zamiar Niemców nie przyniósł spodziewanego efektu. Widać to wyraźnie na mieleckiej wystawie, na którą organizatorzy zapraszają do 31 stycznia 2020 roku.
Inf. i fot. Włodzimierz Gąsiewski
