W 1846 roku, w okresie tzw rabacji chłopskiej, w Zgórsku miały miejsce tragiczne wydarzenia. W swojej pracy Rok 1846. Kronika dworów szlacheckich zebrana na pięćdziesioletnią rocznicę smutnych wypadków lutego, ks. Stefan Dembiński tak pisał:
W Zgórsku zamordowano ordynata Teodora Broniewskiego oraz dwóch jego braci: Józefa i Leona. W celu odstraszenia rabusiów strzelali czas jakiś, lecz kiedy zabrakło już amunicji, zostali powiązani i wywleczeni na boisko do stodoły i 
tu cepami na miazgę zbici. W Zgórsku wjechał chłop Maciej Pikut na koniu do kościoła, a za jego przykładem inni różnych dopuszczali się okropności, włazili na ambonę udając, że wygłaszają kazanie, deptali nogami naczynia święte, palili w kościele fajki.
Podobne zbrodnie miały miejsce w sąsiednich miejscowościach parafii Zgórsko. Łącznie w tych dniach na terenie Parafi zamordowano 9-12 osób.
Warto nadmienić, że Teodor Broniewski był kuratorem ekonomicznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Tak zwany klucz zgórski stanowił fundację, której dochody przekazywano na utrzymanie Zakładu we Lwowie. Sama zaś rodzina Broniewskich była spokrewniona z Ossolińskimi – siostra ojca założyciela Zakładu Narodowego, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, Aniela, wyszła za mąż za Antoniego Broniewskiego.
Rodzina Broniewskich nie zapomniała o ofiarach tej tragedii. W 1867 roku w pobliżu zgórskiego kościoła wybudowano pomnik. Miał on kształt kolumny zwieńczonej urną. Całość była ogrodzona i zajmowała powierzchnię 2×2 metry. Pomnik przetrwał do czasów II wojny światowej. Po wojnie ulegał stopniowemu zapomnieniu i zniszczeniu. O istnieniu w tym miejscu pomnika przypominały jedynie fragmenty ogrodzenia oraz leżące obok fragmenty kolumny.
Starania o odbudowę pomnika podejmował proboszcz Parafii Zgórsko ks. Stanisław Niemiec. Przeszkodą zawsze były kwestie finansowe. W 2017 roku, dzięki dotacji uzyskanej przez Stowarzyszenie „Nasza Gmina” z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy wsparciu finansowym Gminy Radomyśl Wielki, udało się odtworzyć zniszczony pomnik. Częściowo wykorzystano stare elementy kamienne, część jednak wykonano od nowa. Pomnik znów jest elementem krajobrazu Zgórska i przypomina o tych tragicznych dniach 1846 roku.
Koordynatorem Projektu z ramienia Stowarzyszenia był dr Andrzej Przybyszewski, a prace rekonstrukcyjne wykonał konserwator, mgr inż. Andrzej Kazberuk.
ap
Przy okazji publikujemy posiadane zdjęcia zniszczonego pomnika z wiosny 2011 r. Przedstawiamy też z tego samego okresu stertę ziemi i gruzu, która powstała podczas budowy parkingu przed kościołem w Zgórsku. Było w niej sporo starych elementów kamiennych. Może zostały jakoś wykorzystane?
Redakcja
