Straż pożarna, zarówno ta ochotnicza, jak i zawodowa jest najstarszą nieprzerwanie działającą organizacją na przestrzeni ponad 150 lat w Polsce. Jej początki sięgają czasów zaborów i działała ona zarówno w czasie pokoju, wojen I-szej i II-giej światowej oraz w zmieniających się systemach państwowych i społeczno-politycznych. Główne cele straży pożarnej są przez ten czas niezmienne: służyć ludziom, chronić ich zdrowie i życie oraz mienie, nie tylko podczas pożarów, ale i innych wydarzeń i klęsk żywiołowych. Wprawdzie strażacy w swoich szeregach mają funkcyjnych kronikarzy, ale na ziemi mieleckiej, najlepszym z nich, chociaż chyba niezrzeszonym jest Józef Witek. Postać o niezwykle bogatym życiorysie i służbie na rzecz społeczności lokalnej oraz twórczości, także kronikarskiej, w tym monumentalnej czterotomowej „Encyklopedii Miasta Mielca” oraz jej wersji internetowej.
Dla porządku jednak należy wymienić kilku jeszcze innych autorów mniejszych i większych opracowań, poświęconych li tylko strażom pożarnym powiatu mieleckiego. Wśród nich chronologicznie m.in. są lub byli:
1924 – „Historia powstania i rozwoju Towarzystwa Ochotniczej Straży Pożarnej w Mielcu”, opr. Piotr Żelasko. Mielec 1924;
2006 – Lechowicz Jerzy „125-lecie Ochotniczej Straży Pożarnej w Rzędzianowicach 1881-2006”. Mielec 2006;
2006 – Lechowicz Jerzy „Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP Rys historyczny i działalność na terenie powiatu mieleckiego”. Mielec 2006;
2007 – Bik Stanisław „120 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Rożniatach”. Rożniaty 2007;
2008 – Lechowicz Jerzy, Matubowski Marek, Duszkiewicz Krzysztof „140 lat ochrony przeciwpożarowej na ziemi mieleckiej 1868-2008”. Mielec 2008;
2011 – Gąsiewski Włodzimierz „Ochotnicza Straż Pożarna w Pławie”. Pławo 2011;
2014 – Krzak Józefa „W służbie przecławianom, 135 lat Ochotniczej Straży Pożarnej”. Przecław 2014;
2016 – Witek Józef „90 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Rzemieniu”. Rzemień 2016;
2018 – Witek Józef „150 lat Ochotniczych Straży Pożarnych w powiecie mieleckim (1868-2018)”. Mielec 2018;
2021 – Witek Józef „75 lat zawodowego pożarnictwa na ziemi mieleckiej 1946-2021”. Mielec 2021.
Powstało także kilkanaście opracowań tematycznych samodzielnych bądź w innych wydawnictwach dotyczących lokalnych straży pożarnych. Do tego jeszcze dochodzą kroniki, biuletyny, sprawozdania oraz artykuły w czasopismach. Całą bogatą bibliografię historii lokalnego pożarnictwa opracował również Józef Witek i zamieścił ją w dwóch ostatnich swoich publikacjach z 2018 i 2021 r.
Nieprzerwana ponad 150-letnia działalność ochotniczych straży pożarnych i 75-lecia zawodowej straży pożarnej w Mielcu zobowiązuje do dokładnego kronikarskiego zapisu. Jest on niezbędny dla upamiętnienia wysiłku setek działaczy społecznych, strażaków ochotników i zawodowych na ziemi mieleckiej. Dziś w dobie internetu wydawałoby się, że wystarczą zapisy wirtualne rozsiane po różnych portalach i social mediach. Jednak solidnie opracowane, grube i opasłe księgi są potrzebne w zasobach książkowych, począwszy od Biblioteki Narodowej w Warszawie i Jagiellońskiej w Krakowie, gdzie są wysyłane bezpłatne egzemplarze, jak również w bibliotekach samorządowych, szkolnych, branżowych i domowych. Stanowią one dowód zaangażowania działalności społecznej i państwowej. Pokazują postacie, które na trwałe powinny wejść do historii lokalnej społeczności.
Józef Witek swoje opracowania przygotowuje niezwykle starannie, a jego książki stanowią wzór sztuki historiograficznej i edytorskiej. Są one nie tylko solidnie opracowane, ale również wydrukowane: duży format A-4, twarde okładki, kredowy papier, kolorowe zdjęcia. Są jednocześnie albumem i encyklopedią do czego zdążył nas już przyzwyczaić ich autor. Niniejsza publikacja na wstępie zawiera rotę ślubowania strażaka, przedstawia św. Floriana patrona strażaków, modlitwę strażaka oraz słowa wstępne od Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Mielcu, a także listy gratulacyjne: posła na Sejm RP Fryderyka Kapinosa, Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla, Podkarpackiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej nadbrygadiera Andrzeja Babca, starosty powiatu mieleckiego Stanisława Lonczaka, prezydenta miasta Mielca Jacka Wiśniewskiego oraz Członka Zarządu Głównego Wiceprezesa Zarządu Wojewódzkiego i Prezesa Zarządu Oddziału Powiatowego Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Mielcu Franciszka Augustyna. Jest także słowo od autora oraz wstęp.
W kolejnych rozdziałach Józef Witek merytorycznie charakteryzuje historię Zawodowej Straży Pożarnej w Mielcu, począwszy od powiatu mieleckiego jako terenu jej działalności, kalendarium wybranych wydarzeń z lat 1946-2021 a dalej przedstawiając obszerne aneksy. Wśród nich są biogramy funkcyjnych strażaków różnych szczebli, wykaz wszystkich funkcjonariuszy w układzie alfabetycznym, prezentacja Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa RP – Koło w Mielcu, odznaczonych strażaków oraz poszczególne jednostki OSP w powiecie mieleckim. Pokazane są też ważniejsze wydarzenia jak pożary, powodzie, wypadki drogowe itp., ćwiczenia i pokazy, zawody sportowe oraz inne informacje organizacyjne. Książkę zamyka obszerna bibliografia. W sumie jest to 272 strony wypełnione merytoryczną treścią.
Szczerze polecam lekturę niniejszej książki Józefa Witka. Przyda się ona także młodemu pokoleniu, uczniom biorącym udział w różnego rodzaju konkursach nie tylko wiedzy o pożarnictwie. Być może zachęci ona do wstępowania w szeregi ochotniczej i zawodowej straży pożarnej, a wcześniej kształcenia się w tej dziedzinie.
Włodzimierz Gąsiewski
dr nauk humanistycznych w zakresie historii
Prezentacja multimedialna książki:
