Od 2012 roku, grupa trzydziestu uczniów Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Radomyślu Wielkim, cyklicznie realizuje na terenie Niemiec, projekt "Podróże do Miejsc Pamięci". Projekt wsółfinansowany jest przez Polsko Niemiecką Współpracę Młodzieży i w tym roku realizowany był w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen.
reklama:
W 2015 roku wyjazd miał miejsce w dniach 4 – 9 października. Ze względu na trzyletni cykl kształcenia gimnazjalnego, który powoduje szybką rotacyjność uczniów, w każdym wyjeździe bierze udział nowa grupa młodzieży. Zespół wyjazdowy, podczas zajęć przygotowawczych, jak też w czasie samego pobytu w obozie, gdzie zajęcia odbywały się w systemie pozalekcyjnym, miał okazję zapoznać się z realiami historycznymi II wojny światowej, których to treści brak w programie nauczania gimnazjalnego.
Logistyczną obsługą projektu zajmowała się kadra, w niezmiennym od czterech lat składzie osobowym, który pozostał taki sam, również w obszarze podziału ról: Pani dyrektor Anna Krasoń – sprawy administracyjne; Pan dyrektor Stanisław Tabor – finanse; Pani Katarzyna Gorzelany – tłumacz; Maria Przybyszewska – koordynator merytoryczny.
Sachsenhausen był obozem koncentracyjnym, założonym w 1936 roku w pobliżu Berlina. Jako obóz modelowy i szkoleniowy, położony w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy III Rzeszy Niemieckiej, KZ Sachsenhausen zyskał szczególną pozycję w strukturze niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych. Podkreśla to fakt, że w 1938 roku Inspekcja Obozów Koncentracyjnych, tzn. Centralny Zarząd Obozów na niemieckim obszarze wpływów, przeniesiony został z Berlina do Oranienburga (Sachsenhausen to osada na obrzeżach tego miasta).
W latach 1936 – 1945 w KZ Sachsenhausen więzionych było ponad 200 tysięcy ludzi. Początkowo więzieni byli polityczni przeciwnicy reżimu nazistowskiego, w okresie późniejszym duża ich liczba wywodziła się z grup uznawanych przez nazistów za rasowo lub biologicznie niższe, zaś od 1939 roku byli to coraz liczniejsi obywatele okupowanych państw Europy. Dziesiątki tysięcy więźniów zmarło na skutek głodu, chorób, morderczej pracy i maltretowania lub padło ofiarą systematycznych akcji zabijania. W czasie marszów śmierci po ewakuacji obozu, zginęło tysiące kolejnych więźniów. Ponad 3 tysiące pozostałych w obozie chorych, lekarzy i pielęgniarzy, zostało wyzwolonych przez sowieckich i polskich żołnierzy 22 i 23 kwietnia 1945 roku.
W Sachsenhausen realizowana była w sposób szczególny nazistowska polityka okupacyjna, która zmierzała do eksterminacj polskiej inteligencji jako opoki polskiej tożsamości: osadzenie w KZ Sachsenhausen 169 (spośród 183 aresztowanych) profesorów i wykładowców krakowskich uczelni; eliminacja polskich duchownych postrzeganych jako społeczno – polityczna siła integrująca polskość (oprócz księży osadzeni tu byli: biskup pomocniczy Diecezji Lubelskiej – Władysław Goral, zamordowany wiosną 1945 roku, beatyfikowany w Warszawie w 1999 roku przez Jana Pawła II; biskup lubelski Marian Fulman, który na skutek przeżyć obozowych, zmarł w grudniu 1945 roku). Próbowano też osłabić Polskie Państwo Podziemne – w Sachsenhausen był więziony i ostatecznie zamordowany Komendant Główny ZWZ- AK, generał Stefan Grot – Rowecki.
W tym kontekście nie sposób pominąć wątków regionalnych – w Sachsenhausen więzieni byli nauczyciele szkół mieleckich, jak też ksiądz prałat, proboszcz parafii Radomyśl Wielki (w latach 1976 – 1994), pełniący również funkcję dziekana dekanatu radomyskiego, Kazimierz Zając – nr obozowy 87305.
Podstawowy cel udziału w projekcie – merytoryczny, został osiągnięty w całej rozciągłości tematu. Było to możliwe zarówno poprzez wizytę studyjną w Berlinie, jak też samodzielne zajęcia na terenie KZ Sachsenhausen. Ponadto wyjazd był prawdziwą lekcją patriotyzmu i tożsamości narodowej. Najbardziej skuteczne okazały się warsztaty tematyczne, które realizowały poszczególne grupy. Uczniowie mogli samodzielnie odkrywać historię, utożsamiać się z rzeczywistością obozową. Dodatkowo praca z biografiami i pamiętnikami, dawała możliwość konfrontacji miejsc i osobistych przeżyć ofiar, jak też samodzielnego odkrywania historii z dużą dozą empatii.
Uczniowie podsumowali projekt poprzez podzielenie się zdobytą wiedzą i doświadczeniem z pozostałą społecznością szkoły (prezentacja dla klas II i III – w sumie 14 oddziałów). Przewidziane są też prezentacje na forum działających na terenie gminy organizacji pozarządowych.
Maria Przybyszewska
Zapomniana ZagĹada?
