KRÓTKA HISTORIA SAMOLOTU „IRYDA” cz. I
Historia mieleckiego przemysłu lotniczego to wiele wątków, także z ostatnich lat, a zwłaszcza z przełomu lat 80. i 90. XX w. kiedy wydarzenia tak krajowe, jak mieleckie, w tym w ówczesnej WSK „PZL-Mielec” znacznie przyspieszyły. Wówczas to faktycznie ważyły się losy przemysłu lotniczego w Mielcu – jego nadzieje i upadki. Jednym z takich wątków była produkcja samolotu szkolno-bojowego Iryda, który po początkowej euforii dość szybko znikł z lotniczego horyzontu i w ciągu niemal kilku lat z latającego samolotu, stał się muzealnum eksponatem. Niniejszym artykułem rozpoczynamy cykl publikacji o Irydzie i zwracamy się z apelem do naszych czytelników, aby włączyli się w spisywanie historii tego samolotu. Mogą to być własne wspomnienia i relacje. Mile widziane są też zdjęcia, dokumenty, a nawet nagrania audio i wideo. Możliwe, że dzieki temu odtworzymy ten zapominany już okres konstrukcyjno-produkcyjny mieleckiego przemysłu lotniczego.
Początek historii samolotu znanego dzisiaj jako I-22 „Iryda” sięga połowy lat siedemdziesiątych, kiedy to podjęto na szczeblu rządowym decyzje uruchomienia odpowiedniego programu. A oto kalendarium najważniejszych wydarzeń:
1975.12.15 – Uchwała nr 223 Rady Ministrów zobowiązująca resort Przemysłu Maszynowego do podjęcia prac nad projektem wstępnym odrzutowego samolotu szkolno-bojowego;
1977.12.31 – Uchwała nr 199/77 Rady Ministrów ujmująca program budowy odrzutowego samolotu szkolno-bojowego w Problemie Węzłowym 12.05 w Planie Koordynacyjnym na lata 1977-1982 „Wojskowe statki latające i stosowane do nich napędy”. Po wstepnych analizach, budowie i ocenie makiety samolotu mającego wtedy nazwę „Iskra 22”, po ocenie projektu wstępnego samolotu właściwe prace nad samolotem rozpoczęto w 1979 r.
1980 – wydanie zatwierdzonych przez Ministra Obrony Narodowej „Wymagań Taktyczno-Technicznych na samolot szkolno-bojowy Iskra-22”;
1985.03.03 – oblot pierwszego prototypu lotnego samolotu nr fabr. 1ANP01-02, nazwanego już wtedy I-22 „Iryda”;
1987.01.30 – katastrofa pierwszego prototypu w trakcie prób w locie;
1988.06.26 – oblot drugiego prototypu lotnego nr fabr. 1ANP01-03;
1989.05.13 – oblot trzeciego prototypu lotnego nr fabr. 1ANP01-04;
1989.10.22 – oblot czwartego prototypu lotnego nr fabr. 1ANP01-05/AN001-01;
1990.08 – wydanie zatwierdzonych przez Ministra Obrony Narodowej „Skorygowanych Wymagań Taktyczno-Technicznych na samolot szkolno-bojowy I-22 IRYDA w wersji podstawowej”;
1990.12.04 – podpisanie umowy HHS-118/1/90/STL na dostawę dwóch pierwszych samolotów seryjnych;
1991.02.07 – awaryjne lądowanie prototypu 1ANP-05 ze schowanym podwoziem w trakcie prób w locie;
1991.07.04 – oblot piątego prorotypu lotnego nr fabr. 1ANP01-06/AN001-02 przeznaczonego do badań kwalifikacyjnych;
1992.04.14 – zakończenie badań kwalifikacyjnych samolotu 1ANP01-06;
1992.05.05 – oblot pierwszego samolotu seryjnego I-22 nr fabr. AN001-03;
1992.10.08 – oblot drugiego samolotu seryjnego I-22 nr fabr. AN001-05;
1992.10.24 – przekazanie dwóch pierwszych samolotów seryjnych do użytkownika – WOSL Dęblin, podpisanie umowy nr 7/IX/1/92/SDZT na dostawę kolejnych czterech samolotów seryjnych;
1992.12.22 – oblot zmodyfikowanego prototypu 1ANP01-05 wyposażonego w silniki K-15 (demonstrator IRYDA M-92);
1993.08.27 – oblot trzeciego samolotu seryjnego I-22 nr fabr. AN002-01;
1994.01.04 – oblot czwartego samolotu seryjnego I-21 nr fabr. AN002-02;
1994.01.10 – oblot piatego samolotu seryjnego I-22 nr fabr. AN002-03;
1994.02.23÷26 – przekazanie trzech samolotów I-22 drugiej serii do użytkownika – WOSL Dęblin;
1994.04.25 – oblot zmodyfikowanego prototypu 1ANP01-06/ANBP1-01 wyposażonego w silniki Rolls Royce Viper 545 (prototyp wersji IRYDA M-93V);
1994.05.24 – oblot prototypu 1ANP01-05 z awioniką firmy SAGEM;
1994.07.06 – oblot pierwszego samolotu seryjnego IRYDA M-93K (z silnikami
K-15) nr fabr. ANA02-04.
Cdn.
Włodzimierz Gąsiewski
Źródło: Zakład Lotniczy „PZL-Mielec” Sp. z o.o. „Program samolotu Iryda – historia – stan obecny”. Mielec, październik 1995, mps, zb. wł.
Samolot „Iryda” M93V SP-PWE stojący w hali PZL Mielec. Zdjęcie z 24 VII 2006 r. (fot. W. Gąsiewski)
Artykuł ukazał się w kwartalniku ,,Nadwisłocze'' nr 2/2013 r.
