Szanowni Czytelnicy! Zapraszam do lektury drugiego wydania mojej książki „Sprawiedliwi i nie tylko ziemi mieleckiej i okolic” – Mielec 2023, format 16,4×23,5 cm, okł. miękka, 302 strony. Poprawione i uzupełnione z suplementem 2022 i 20223 r. Pierwsza edycja książki miała miejsce we wrześniu 2021 r. Od tego czasu została ona wznowiona dwoma dodrukami, m.in. uzupełniona o indeks nazwisk i nazw geograficznych, zostały poprawione niektóre zauważone błędy i nieścisłości i wprowadzono drobne uzupełnienia. W bieżącym wydaniu została m.in. zaprezentowana bardzo ciekawa historia ocalenia Żyda z Wampierzowa, Frieda Fiszela, któremu m.in. pomagała rodzina sąsiadów z wioski. Jest jeszcze kilka nowych informacji o ocalonych i inne uzupełnienia. Na okładce książki pojawia się zdjęcie pomnika upamiętniającego Polaków ratujących Żydów w Podborzu w powiecie mieleckim, gdzie Niemcy za ukrywanie Żyda w 1943 r. spalili niemal całą wieś. Jest to jak dotąd jedyne upamiętnienie „Sprawiedliwych” na ziemi mieleckiej. Natomiast zdjęcie fragmentu bramy z byłego niemieckiego obozu pracy przy FlugzeugWerk Mielec znalazło się na ostatniej stronie okładki.
Niniejsza książka to plon mojej ponad 30-letniej pracy dziennikarskiej i naukowo-historycznej od kiedy rozpocząłem pisać artykuły początkowo dotyczące zagłady Żydów na ziemi mieleckiej, a potem także o „Sprawiedliwych” z tego regionu. W swojej pracy w bardzo szerokim stopniu starałem się wykorzystywać archiwalia, ale też i relacje żyjących jeszcze świadków z tych trudnych okupacyjnych czasów, w tym także rodzin „Sprawiedliwych”. Ich przekaz o krewnych ratujących Żydów jest niezwykle wiarygodny. Opracowanie, którego się podjąłem, na wstępie zawiera zwięzły, ale dość treściwy rys osadnictwa żydowskiego na ziemi mieleckiej, a kolejne rozdziały, to próba ukazania historii ratowania społeczności żydowskiej, przez konkretne osoby, a niekiedy nawet całe rodziny. W sumie znalazło się 39 miejscowych „Sprawiedliwych” z ziemi mieleckiej lub ratujących mieleckich Żydów, uznanych oficjalnie przez Instytut Yad Vashem w Izraelu, a do tego jeszcze doszło kilkadziesiąt innych osób i ich rodzin.
Publikacja przygotowana i wydana drukiem ze środków własnych autora.
Książkę można nabyć a antykwariacie-galerii w Mielcu, ul. Jana III Sobieskiego 1/1, pon.-pt. godz. 10-14 lub w innych terminach i godzinach, po uzgodnieniu tel. 690 396789
Kontakt
oraz na aukcjach allegro: https://allegro.pl/uzytkownik/gawlod i https://allegro.pl/uzytkohttps://allegro.pl/uzytkownik/regionartwnik/regionart oraz: https://www.ebay.pl/sch/i.html?_nkw=&_armrs=1&_ipg=&_from=&_ssn=antykwariat-galeria-ikony
Książka jest nowa, stan bdb.
Spis treści
Przedmowa do wydania drugiego ………… 6
Wypowiedź Renaty Szyfner-Hurd córki Sprawiedliwego Eugeniusza Szyfnera i wnuczki Sprawiedliwej, jego matki Katarzyny Szyfner, którzy podczas okupacji niemieckiej przechowywali dziewięcioro Żydów ……… 10
Rozdział I Żydzi na ziemi mieleckiej …………. 12
Osadnictwo żydowskie do czasu rozbiorów Polski ………. 12
Rozwój osadnictwa i próby kolonizacji żydowskiej w okresie galicyjskim ………. 15
Żydzi ziemi mieleckiej w okresie II Rzeczypospolitej …….. 19
Zagłada Żydów na ziemi mieleckiej ……… 22
Rozdział II Na ziemi mieleckiej – wśród narodów świata … 24
Harmonista na dachu… – jak Tomasz Buś uratował Itę – Irenę Weissmann swoją przyszłą żonę …………. 32
Danuta Ciecierska z Warszawy do Mielca i z powrotem ………. 46
Zofia Czarnota pośmiertnie otrzymała medal w Mielcu ………. 49
Ćwik Genowefa – Kilianowie z Pnia „Sprawiedliwych”, nieprawdopodobna historia uratowanego Izraela Kleina i „rosyjskiego generała” …….. 52
Władysław Bartoszewski odnalazł ,,Sprawiedliwych” – bracia Dobrowolscy Józef, Stanisław i Władysław oraz Zofia Dobrowolska z Chrząstowa i okolic ……. 57
Ostatni z Jankielów. Historia ocalenia przez Jana i Marię Domagałów z Zachwiejowa Icka i Jeremiasza Kirschenbaumów oraz śmierci ich siostry Blimy zastrzelonej przez kapitana Wehrmachtu ………… 63
Jak Zofia i Maciej Dudzikowie z Czajkowej Zygę i Salka Allwaissów uratowali ……….. 86
Tadeusz Kasprowicz – lekarz Sprawiedliwy ……. 97
Powrót z Edenu – umarli nie dziedziczą, czyli historia Olgi Warchałowskiej uratowanej przez Eugeniusza Korczaka córki baronowej Blattberg z Borowej …. 100
Korzennik Józefa Anna (Bogusz) z bratem księdzem ratująca w Mielcu Żydów ……….. 110
Sprawiedliwi wśród Narodów z Żarówki Bronisława i Władysław Kryczkowie oraz Józefa i Jan Cichoniowie ………….. 112
Sprawiedliwa w Borowej spoczywa ……… 118
Markowski Franciszek, Markowska Stefania, Markowski Stanisław i Walas Marcin z Chrząstowa, którzy uratowali żydowskie małżeństwo Friedę i Marka Verstandig …. 124
Józef Mądry – z pamiętnika „Sprawiedliwego człowieka” …….. 134
Maria i Stanisław Pachołowie i ich syn Piotr uratowali rodzinę Birnbaum z Radomyśla Wielkiego ……. 148
Pieróg Eugeniusz Sprawiedliwy z Borków Nizińskich ……. 150
Starak Józef, Starak Julia, Starak Zbigniew, Pytel-Starak Józefa …….. 152
Florian Szczurek z Janowca zginął za ukrywanie Żydów …….. 154
Katarzyna Szyfner i Eugeniusz Szyfner „Sprawiedliwi” z chorzelowskiego majątku Tarnowskich ………… 156
Rozdział III Skazani ale uratowani ………. 171
Ocaleni w Grojs Radomyszle ……….. 172
Dzieciństwo z gwiazdą Dawida, wspomnienia Eisika Leibowicza – urodzonego przed wojną w Radomyślu Wielkim, który przeżył zagładę Żydów tego miasteczka ………… 175
Ostatni Żyd urodzony na ziemi mieleckiej, historia Edzia Rosenblatt vel Edwarda Stanisława Duleckiego, który przyszedł na świat w Dulczy Małej 5 stycznia 1944 r. ………. 184
Moniek Koen – Moshe Gur, który przeżył Holokaust ……. 199
Wieczność w kurniku czyli młoda Żydówka podczas wojny w Mielcu …….. 205
Uratowana Szejndla Ladner ……… 218
Rozdział IV godni pamięci znani i nieznani ……. 219
Inne przykłady ratowania Żydów na ziemi mieleckiej podczas okupacji niemieckiej w latach 1939-1944 ……..219
Andrzej Bik i Jan Bik …….. 219
Ksiądz Jan Curyłło – proboszcz parafii Radomyśl Wielki ……… 222
Wiktor Jaderny …….. 225
Jak „Jędrusie” pomagali Żydom ………. 226
Andrzej Kopecki ……… 228
Rodzina Marii Kseń z Łysakowa …….. 229
Stefan i Maria Piechota z Czajkowej ………. 229
Stanisław Rębiś z Trzciany k. Mielca, który uratował Żyda Leiba Sussela (Süsella) Feuera ……….. 230
Stefanowiczowie z Radomyśla Wielkiego …….. 235
Zofia Sajek ……. 236
Józef Szęszoł ……… 238
Leon Wanatowicz ……….. 238
Józefa Wojciechowska ………. 240
Rozdział V represje wobec Polaków ratujących Żydów … 242
Za co Niemcy spalili Podborze ………. 243
Panika, strach i represje – skutki pacyfikacji Podborza ……… 248
Polacy zabici przez Niemców za udzielanie pomocy Żydom …….. 249
Źródła ……… 253
Suplement 2022. Sprawiedliwi – Kubik Czesław ………. 261
Suplement 2023. Fiszel Fried z Wampierzowa w powiecie mieleckim uratowany Żyd na liście Schindlera ……….. 263
Helena Wydro podczas okupacji niemieckiej ukrywała Żyda w samym centrum Mielca …………. 270
Indeks nazwisk – obejmuje także przypisy i źródła …….. 271
Indeks miejscowości i nazw geograficznych (bez źródeł) …….. 281
O autorze ……… 286
Józef Witek o książce „Sprawiedliwi…” ……….. 288
„Sprawiedliwi z Mielca” w Polskim Radio Rzeszów – wywiad Grzegorza Janiszewskiego z Polskiego Radia Rzeszów z Włodkiem Gąsiewskim …… 290
Sprawiedliwi i nie tylko… – spotkanie dyskusyjne ………. 291
Powstaje film o sprawiedliwych Katarzynie Szyfner i Eugeniuszu Szyfner z Chorzelowa ……….. 292
„Chroniąc pamięć” wyróżnienie dla Włodka Gąsiewskiego ……….. 294
Warto przeczytać niektóre książki autora Włodek Gąsiewski m.in. o tematyce historycznej i wojennej: ……. 296
„Hohenbach kolonia niemiecka Czermina 1783-1944” ……… 296
„Lager Mielec. Niemieckie obozy wojskowe, jenieckie, pracy przymusowej i zagłady na Ziemi Mieleckiej” ………. 296
„Blizna – od poligonu rakietowego do Parku Historycznego” ……. 297
„Szkic historyczny Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Mielcu 1893-2018″ ….. 297
„Pamięć i świadomość, mielecka gimnazjalno-licealna lista katyńska” …… 298
„V Kolumna III Rzeszy i kaci ziemi mieleckiej podczas okupacji niemieckiej. Rudolf Zimmermann i inni” ………. 298
„Berek obok starej synagogi” ………. 299
„Zdążyć przed Judaszem, rozmowa dwóch furmanów z Żydem w Wielką Sobotę 1943 r.” ….. 299
Zobacz także:
„Zdążyć przed Judaszem” duodrama Włodka Gąsiewskiego oparta na faktach autentycznych
