Instytut Pamięci Narodowej w 32. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego organizuje kampanię społeczną upamiętniającą jego ofiary. 13 grudnia 2013 r. na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie pojawi się symboliczne Światło Wolności. Ma być hołdem złożonym wszystkim ofiarom stanu wojennego i manifestacją przywiązania do idei wolności, demokracji i prawdy niezależnie od czasu i warunków politycznych. W akcji będzie mógł wziąć udział każdy, zapalając 13 grudnia o 19.30 lampkę w oknie lub wirtualnie na stronie www.ipn.gov.pl. Kampanię honorowym patronatem objął Prezydent RP, Bronisław Komorowski, który zapali Światło Wolności w oknie swojej rezydencji. W ramach obchodów rocznicowych Instytut przygotował też interesujące propozycje edukacyjne.
Druga edycja kampanii IPN „Zapal Światło Wolności” nawiązuje do gestu solidarności, jaki wobec Polaków żyjących w stanie wojennym w Wigilię Bożego Narodzenia 1981 r. wykonały rzesze mieszkańców ówczesnego wolnego świata. W oknie Pałacu Apostolskiego w Watykanie zapłonęła wtedy świeca. Na znak jedności z rodakami zapalił ją papież Jan Paweł II. Do postawienia w oknach świec wezwał także prezydent USA Ronald Reagan, który w bożonarodzeniowym orędziu do narodu powiedział: „Polacy zostali zdradzeni przez własny rząd. Ci, którzy nimi rządzą, oraz ich totalitarni sojusznicy obawiają się wolności, którą Polacy tak bardzo umiłowali. (…) Niech płomień milionów świec w amerykańskich domach będzie świadectwem, że światła wolności nie uda się zgasić”.
Po 32. latach od tamtych wydarzeń IPN zachęca Polaków do uczczenia pamięci ofiar stanu wojennego podobnym gestem. Akcja poświęcona jest poległym w starciach z milicją, śmiertelnie pobitym na komisariatach, internowanym, a także, zwykle zapominanym, zmarłym z powodu braku opieki medycznej. Ofiary to także osieroceni, zwolnieni z pracy lub zmuszeni do emigracji z powodów politycznych.
W ramach inicjatyw rocznicowych Instytut zachęca nauczycieli, by w pokazali swoim podopiecznym film „Próba generalna” w piątek, 13 grudnia, poprzedzając go wykładem o genezie i przebiegu stanu wojennego. Film opowiada o strajku w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej, będącego swoistym preludium do stanu wojennego. Pokazuje życie młodych ludzi w warunkach reżimu komunistycznego lat osiemdziesiątych. Opowiada o młodych idealistach, którzy stają wobec brutalności i bezwzględności otaczającego ich systemu, co może szczególnie przemówić do współczesnej młodzieży. Filmowa forma edukacyjna ma pobudzić w młodych ciekawość wydarzeń stanu wojennego, zachęcić do zadawania pytań o jego genezę, przebieg i konsekwencje, ma wreszcie uwrażliwić ich na indywidualne tragedie żyjących wtedy Polaków. Całość może być elementem rocznicowych obchodów szkolnych lub wstępem do debaty na forum klasowym. Film oraz materiały edukacyjne związane z rocznicą będą dostępne na stronie www.pamiec.pl.
IPN podobnie jak w ubiegłym roku proponuje też bardziej nietypową formę edukacyjną – 13 grudnia ulicami Warszawy przejedzie zabytkowy Ikarus 280. Będzie kursował w godzinach od 10.00 do 20.00 na trasie wytyczonej przez miejsca związane ze stanem wojennym. Podróżnych czeka wycieczka z komentarzem historycznym oraz koncert piosenek opozycyjnych. Przejazd autobusem edukacyjnym będzie bezpłatny, początek trasy na przystanku przy placu Konstytucji.
Przed kościołem św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu będzie można obejrzeć wystawę plenerową „Ofiary stanu wojennego”, która przedstawia sylwetki 56 ofiar z okresu stanu wojennego, jak i okresu późniejszego, w tym trzech księży zamordowanych w 1989 r.
13 grudnia w stołecznym Teatrze Kamienica już po raz drugi odbędzie się wieczór wspomnieniowy nawiązujący do działań artystycznych konspiracyjnego „Teatru domowego”. Na scenie wystąpi Emilian Kamiński. Zaproszenia będą do zdobycia w konkursie w Strefie Edukacyjnej IPN na Facebooku (www.facebook.com/edu.ipn).
Szczegółowe informacje o trasie autobusu, wystawie oraz propozycjach przygotowanych przez oddziały IPN w całej Polsce będą dostępne na stronie www.pamiec.pl.
Inf. Anna Brojer
Instytut Pamięci Narodowej
Biuro Edukacji Publicznej
Warszawa
