Podkarpacka Izba Poetów początkowo zwana Rzeszowską Izbą Poetów Regionalnych to co dwumiesięczne spotkania literackie organizowane w Klubie „Turkus” Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie. Twórcą i animatorem Izby jest Czesław Drąg, instruktor a obecnie od kilku lat kierownik Działu Upowszechniania Sztuki i Współpracy z Samorządami w WDK. Zapoczątkowany w 1996 r. cykl spotkań literackich jest jego autorskim przedsięwzięciem, który w roku bieżącym doczekał się ponad dziewięćdziesięciu edycji.
Charakterystyczna cechą uczestników Izby jest ich dorobek literacki w postaci co najmniej jednej pozycji wydawniczej prozatorskiej czy poetyckiej. Istotne też są publikacje w almanachach, monografiach czy antologiach literackich. Nie bez znaczenia są publikacje w prasie i na literackich portalach jako nieodłączny element zmieniających się środków społecznego przekazu. Należy jednak podkreślić, że podstawowym elementem pozostaje nadal publikacja twórczości w formie wydawnictwa książkowego. Istotne jest także oddziaływanie twórczości uczestnika Izby w środowisku lokalnym jak także na arenie ponadregionalnej. Udział w różnych formach spotkań literackich poprzez bezpośrednie propagowanie swojej twórczości czytelnikom.
Gośćmi Izby w osiemnastoletnim okresie jej istnienia byli również autorzy, których twórczość jest znana i uznana poza środowiskiem podkarpackim. Niewątpliwie wymienić w tym gronie należy: Jana Tulika, Andrzeja Żmudę, Jerzego Fąfarę, Adama Decowskiego, Stanisława Dłuskiego, Zdzisławę Górską, Janusza Koryla, Jacka Napiórkowskiego, Ryszarda Mścisza, Marka Pękalę, ks. Zbigniewa Jana Czuchrę, Ryszarda Lechforowicza,Wiesława Zielińskiego, Wacława Turka, Edwarda Bolca, Mieczysława A. Łypa oraz nieżyjących już: ojca Cherubina Pająka, Annę Nowak, Stanisławę Kopiec, Mariana Berkowicza, czy ks. Jana Kalinkę.
Pośród uczestników Izby nie zabrakło twórców związanych z Mielcem i Ziemią Mielecką. Wymienić należy pośmiertną prezentację poezji Stanisława Harli w Klubie „Turkus” w 1996 r. Zmarły w 1977 roku, znakomity poeta, chłopskiego ruchu literackiego. 1934 roku uczestnik Zjazdu Literatów Ludowych w Krakowie. W 1997 roku Samorządowy Ośrodek Kultury i Sportu Gminy Mielec w Chorzelowie przy współudziale WDK w Rzeszowie i Muzeum Regionalnego w Mielcu oraz Towarzystwa Miłośników Ziemi Mieleckej im. prof. Wł. Szafera w Mielcu, zorganizował
I Małopolski Konkurs Poezji Ludowej im. Stanisława Harli. Jego wiersze drukowane były na łamach czasopism np. „Kameny”, jak również zamieszczone zostały w licznych antologiach: Od Bugu i Tatr do Bałtyku (Lublin 1965), Wieś Tworząca t. I (Lublin 1966), Wieś Tworząca t. III (Lublin 191968), Wieś Tworząca t. IV (Lublin 1970), Antologia współczesnej poezji ludowej (Warszawa 1972), Pozdrowienia mojej ziemi (Rzeszów 1981) oraz wydanym po śmierci poety zbiorze wierszy pt. W blasku i rytmie słowa (Lublin 1996).Twórczość Stanisława Harli była przejawem odpowiedzialności za słowo. W wielu utworach wybiegał poza swoje środowisko w którym żył i tworzył. Prezentacja dorobku literackiego Harli była swoistym początkiem Podkarpackiej Izby Poetów.
Do grona częstych uczestników Izby należą także mielczanie skupieni w powstałej w 2006 r. Grupie Literackiej „Słowo”, działającej przy Towarzystwie Miłośników Ziemi Mieleckiej im Wł. Szafera w Mielcu:
Zbigniew Michalski – poeta i animator kultury, publicysta, prezes Grupy „Słowo”, redaktor Mieleckiego Rocznika Literackiego Artefakty oraz almanachów Grupy „Słowo”. Promocja tomiku Zakręty odbyła się w WDK w Rzeszowie w Klubie „Turkus” 2009 r.
Piotr Durak – poeta i prozaik, wiceprezes Grupy „Słowo”, członek Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Rzeszowie, który promował swoje powieści: Ostatni rok w 2010 r. oraz Dzienniki Rowerowe w 2011 r. Obydwa spotkania odbyły się w WDK w Rzeszowie w Klubie „Turkus”.
Kazimierz Trela – poeta, członek Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w Warszawie, znany również jako autor tekstów piosenek wykonywanych przez artystów polskiej estrady: Edytę Gepert i Michała Bajora czy znanego rzeszowskiego muzyka Alka Berkowicza, spotkanie odbyło się w
WDK w Rzeszowie w Klubie „Turkus” w 2010 r.
Stefan M. Żarów – poeta, animator kultury i publicysta a zarazem wiceprezes Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Rzeszowie i członek Zarządu Rady Krajowej RSTK w Warszawie, członek redakcji „Kultura i Pieśń”. Spotkanie odbyło się WDK w Rzeszowie w Klubie „Turkus” w 2012 r oraz podczas Złotojesiennej Zbiórki Literackiej w Krzeszowie Górnym w 2011 r.
Andrzej Talarek – poeta i felietonista, promocja tomiku pt. Wiersze wędrujące. Spotkanie odbyło się Gminnym Ośrodku Kultury i Wypoczynku w Wielopolu Skrzyńskim w 2013 r.
Barbara Augustyn – poetka, promocja tomiku pt. Niby w WDK w Rzeszowie w Klubie „Turkus” 2013 r.
Janusz Kapuściński- poeta, spotkanie zatytułowane: Reminiscencje odbyło się Gminnym Ośrodku Kultury w Jasienicy Rosielnej 26 września 2014 r.
Nie obyło się bez zbiorowej prezentacji Grupy „Słowo” przy okazji promocji almanachów i to dwukrotnie w Klubie „Turkus”: 2008 r. promocja I almanachu zatytułowanego Z podróży na wyspy słowa oraz 2011r, promocja III almanachu pt. Zanurzeni w słowie. Podczas tych prezentacji przedstawione zostały utwory większości członków grupy zamieszczone w/w almanachach.
Pośród uczestników Izby należy także wymienić, obecnie już byłych członków Grupy Literackiej „Słowo” w Mielcu: Edwarda Guziakiewicza znanego prozaika i poetę o znacznym dorobku literackim członka rzeszowskiego O/ ZLP, laureata Złotego Pióra tegoż oddziału za powieść pt. Zdrada strażnika planety oraz Wojciecha Szczurka – poetę i barda i wykonawcę ballad w tym szczególnie o tematyce bieszczadzkiej, członka warszawskiego oddziału Związku Autorów i Kompozytorów, spotkania odbyły się w 2010 r. w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie w Klubie „Turkus”.
Prezentacja dorobku literackiego mielczan była również znakomitą okazją do propagowania mieleckich wokalistów jak Barbara Giża czy zorganizowanych grup np. Grupa Wokalno- Muzyczna Polskiego Towarzystwa Sokół 1893 oddział w Mielcu prowadzona przez Emilię Żola
i Jolantę Dudzik w składzie: Julia Kożuszna Sara Girgis, Michał Różycki, Paulina Mączyńska, Maria Żelazo, Katarzyna Błachowicz, Katarzyna Dudzik, i Kamila Bik i inni. Na jednym ze spotkań zaprezentował się również kwartet saksofonowy z Państwowej Szkoły Muzycznej z Mielca pod kierunkiem Bogusława Pawełczaka. Wystąpiła także Grupa Teatralna „Antrakt”, kierowana przez Magdalenę Krigier z Samorządowego Centrum Kultury w Mielcu. Grupy te mają w swoim składzie utytułowanych recytatorów jak wymieniony już wcześniej Michał Różycki.
W dotychczasowej działalności Podkarpacka Izba Poetów prezentuje twórców również na terenie interesujących kulturalnie miejscowości Podkarpacia w formie: Złotojesiennych Zbiórek Poetyckich oraz Plenerów Literackich.
Dotychczas odbyło się cztery Złotojesienne Zbiórki:
Złocisto jesienne harce – Brzóza Królewska 2003 r.
Jesienna Zbiórka Poetów – Boguchwała 2007 r.
Złotojesienna Zbiórka Poetów – Krzeszów Górny Gmina Harasiuki 2011 r.
Złotojesienna Zbiórka Poetycka – Niwiska 2012 r.
Finałem ,,Zbiórek” są wydawane jednodniówki poetyckie:
Przekuwalnia Słów – Krzeszów Górny, 15 września 2011 r., pod redakcją Edwarda Bolca, Ryszarda Mścisza i Edwarda Guziakiewicza. W jednodniówce znalazły się wiersze mielczan autorstwa: Edwarda Guziakiewicza pt. Wyznanie i Stefana M. Żarów zatytułowany Muzyka dla drogi.
Niwiskie Impresie – Niwiska, 11 października 2012 r., redakcja Adam Decowski i Edward Guziakiewicz. Zamieszczono w niej utwory mielczan uczestników spotkania: opowiadanie pt. La Quebrada – Edwarda Guziakiewicza, wiersze: Harfa w chmurach – Kazimierza Treli, Niebo i ziemia – Andrzeja Talarka, Nasza codzienność i Echo prywatności – Stefana M. Żarowa.
Odbyły się również cztery Plenery Poetyckie:
2007 r. w Harasiukach z udziałem Radia Biwak
2013 r. w Wielopolu Skrzyńskim
2013 r. w Odrzykoniu na Zamku Kamieniec pt. Dziejba Kamieniecka
2013 r. w Błażowej na Błażowskim Wilczaku
Jednak zdecydowana większość spotkań Izby odbywa się w gościnnych progach Klubu „Turkus”, niekiedy w sali audiowizualnej WDK w Rzeszowie i mają one wyjątkowo bogatą oprawę muzyczną i teatralizowaną w wykonaniu solistów i zespołów muzycznych oraz niejednokrotnie z udziałem zawodowych aktorów rzeszowskich teatrów. W ostatnich latach stałą interpretatorką twórczości uczestników jest Danuta Pado, aktorka i instruktorka w WDK, niejednokrotnie przy współudziale Stefana M. Żarowa. Często na scenie Klubu „Turkus” spotkać można uznanych recytatorów: Dorotę Kwokę członkinię O/ZLP w Kielcach i Stacha Ożoga – wykładowcę z Uniwersytetu Rzeszowskiego. Często prezentacje literackie uzupełniają wystawy malarskie czy fotograficzne.
Stałymi bywalcami Izby są również przedstawiciele związków, stowarzyszeń twórczych i uczelni działających na terenie Podkarpacia: Związku Literatów Polskich O/ Rzeszowie, Związku Pisarzy Polskich Koło w Rzeszowie, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Rzeszowie, Stowarzyszenia Literackiego „Witryna” ze Stalowej Woli. Grupy Literackiej „Słowo” z Mielca, Klubu Leżajskich Poetów „Na Marginesie”, Klubu Literackiego Regionalnego Centrum Kultur Pogranicza w Krośnie, Koła Poetów Gminy Łańcut jak również twórcy niezrzeszeni.
Tak szerokie spektrum środowisk twórczych uzupełnione osobami spoza środowiska artystycznego sprzyja dyskusjom literackim prowadzonym przez uczestników spotkań, podparte wiedzą merytoryczną krytyków literackich czy pracowników naukowych wydziału filologii polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Podkarpacka Izba Poetów na stałe zadomowiła się w przestrzeni literackiej Rzeszowa i regionu podkarpackiego. Ze swojej działalności, Izba doczekała się również pozycji książkowej w postaci almanachu: Podkarpacka Izba Poetów, wydanej w 2002 r. prze WDK w Rzeszowie, ze słowem wstępnym Czesława Drąga w którym pisze: ,,Rzeszowszczyzna, a teraz region nazwany Podkarpaciem dzięki swym twórcom od dawna przydaje blasku literaturze polskiej. To od przedstawiciela polskiej awangardy literackiej Juliana Przybosia wziął imię Korespondencyjny Klub Młodych Pisarzy ,,Gwoźnica” powstały w 1960 r w Rzeszowie w Jego pieleszach zyskało poetyckie wtajemniczenie wielu autorów pomieszczonych w tym tomie”, dalej pisze: ,,Prężnie działający tu od ponad półwieku Wojewódzki Dom Kultury1 nieustannie wspomaga wszystkich, którzy mocą uwznioślenia kreują krajobraz zaczarowany i dziedzictwo miłości, którzy w słowie utrwalają i przekazują innym własne niebanalne spostrzeżenia, wizje, marzenia, gniew i tęsknotę, wiarę i wątpliwości. Wartościowa, wielobarwna i ponadlokalna jest panorama dokonań współczesnych poetów i pisarzy południowo-wschodniej Polski. Prezentowane w almanachu utwory zorientowane są na obecnie panujący porządek literacki, odchodzący więc od konwencji układów wersyfikacyjnych, formy zwrotnej, rytmu i interpunkcji.”
Książka o wymiarach 14,5 na 205 cm, pod redakcją Władysława Wójtowicza. Korekty dokonała Agnieszka Skóra, grafika autorstwa Sylwii Tulik, a rysunki wykonała Krystyna Niebudek. Druku dokonał Techgraf na zlecenie Podkarpackiego Instytutu Książki i Marketingu w Rzeszowie.
W wydawnictwie na 120 stronach zaprezentowano twórczość 18 uczestników spotkań z pierwszego okresu funkcjonowania Izby.
W 2015 r. planowana jest Jubileuszowa 100. edycja autorska połączona z wydaniem kolejnego almanachu dotychczasowych uczestników Podkarpackiej Izby Poetów.
1 WDK w Rzeszowie w 2014 r obchodzi, 65 rocznicę swojej działalności.
Bibliografia:
1. Genius Loci. Pół Wieku WDK. Rzeszów 1999.
2. 1949-2009. 60 lat dla kultury. Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie. Rzeszów 2009.
3. Podkarpacka Izba Poetów – Almanach. Rzeszów WDK. 2002.
4. „Nadwisłocze” – kwartalnik nr 2/2008, 1/2009, 4/2012
5. „Nasz Dom Rzeszów” – miesięcznik nr 53/3011, 73/2011, 84/2012, 85/2012, 88/2013
6. „Kurier Błażowski” – miesięcznik nr 123/2011, 133/2013, 135/2013
7. „Kultura i Pieśń” – dwumiesięcznik nr 4/2010, 5/2010, 6/2011
8. WDK strona internetowa www.wdk.podkarpackie.pl
9. ZLP Oddział w Rzeszowie strona internetowa www.zlp.rzeszow.pl
10. Grupa Literacka „Słowo” w Mielcu strona internetowa: www.slowo,art.pl
11. Regionalne Stowarzyszenie Twórców Kultury w Rzeszowie Strona internetowa: www.rstk.rzeszow.pl
12. Jednodniówka „Przekuwalnia słów”
13. Jednodniówka „Niwiskie Impresje”
14. Portal internetowy, Wiadomości z regionu brzozowskiego na Podkarpaciu: brzozowiana.pl
Stefan Żarów
autor artykułu jest wiceprezesem
Regionalnego Stowarzyszenia Twórców
Kultury w Rzeszowie
